Cmentarz Powązkowski

Zabytkowy katolicki Cmentarz Powązkowski w Warszawie mieści się przy ul. Powązkowskiej 1. Opiekuje się nim Warszawska Kuria Metropolitalna. Nie jest to, jak wielu sądzi, najstarsza nekropolia stolicy, gdyż jeszcze wcześniej powstał np. Cmentarz na Służewie przy ul. Renety.

Stare Powązki swoje początki mają w 1790 roku. W tym samym okresie powstał budynek przycmentarnego kościoła Św. Karola Boromeusza, zaprojektowany według znakomitego włoskiego architekta, Dominika Merliniego. Pierwszym pochowanym na cmentarzu był ks. Wincenty Bartłomiej Skrzetuski. Na początku istnienia cmentarza mieszkańcy nie mogli się do niego przekonać, jako że był on położony na peryferiach. Los chciał, że wiele lat później stał się on najbardziej elitarną nekropolią w stolicy.

Lata wojen były dość łaskawe dla cmentarza. Zniszczenia nie były tak ogromne, jak w innych miejscach pochówku w Warszawie, choć i tak destrukcyjne skutki wojny dały o sobie znać. Co ciekawe, przestrzeń nekropolii stanowiła w okresie wojennym schronienie przed gestapo i składnicę broni dla Podziemnego Państwa Polskiego.

Przez długi okres istnienia cmentarza dokonywano tu mniej lub bardziej właściwych reform przestrzennych i administracyjnych. Od początku Powązki otoczone były murem, który z czasem się rozrastał. W drugiej połowie XIX wieku wprowadzono podział na regularne kwatery, oznaczone liczbami i symbolami. W ten sposób funkcjonuje to do dziś.

Cmentarz obecnie zajmuje powierzchnię aż 43 ha (na początku było to ok. 2 ha). Do tej pory odbył się tu około 1 mln pochówków i można się doliczyć 750 000 grobów oraz katakumb. Od 1929 roku cmentarz nie jest już powiększany .

Powązkowska nekropolia to nie tylko melancholijna przestrzeń pamięci o zmarłych, ale także wielka wartość historyczna i architektoniczna. Można tu znaleźć wspaniałe przykłady sakralnej architektury klasycystycznej. Podziw budzą piękne grobowce, katakumby oraz rzeźby, które wyszły spod ręki wielkich polskich artystów. Pełno tu sędziwych drzew, kwitnących kwiatów i innych roślin, które razem tworzą piękny, zielony park. Oprócz modlących się, można tu bardzo często spotkać spacerujące rodziny i wielu turystów. Wśród spoczywających osobistości na Cmentarzu Powązkowskim znajdziemy największych polskich artystów, malarzy, poetów, pisarzy, zasłużonych działaczy państwowych, polityków, lekarzy, naukowców, duchownych. Pochowani są tam m. in. Hugo Kołłątaj, Władysław Reymont, Leopold Staff, Stanisław Moniuszko, Zbigniew Herbert, Czesław Niemen, Agnieszka Osiecka i inni. Wielu z nich spoczywa przy Alei Zasłużonych oraz przy Alei Katakumbowej. Na cmentarzu, w katakumbach, znajduje się także mauzoleum z prochami ofiar niemieckich obozów koncentracyjnych.

Co roku w trosce o zabytkowy Cmentarz Powązkowski , w okresie Święta Zmarłych, organizowane są kwesty, w których udział biorą znani polscy aktorzy i artyści. Wszystko dla walki z upływającym czasem, którego skutki nigdzie nie są tak dobrze widoczne jak tu.

Na cmentarz można obecnie dostać się przez 5 bram i jedną furtę, ale trzeba pamiętać, że wszystkie są czynne tylko podczas ważnych świąt. Na co dzień funkcjonuje jedynie Brama Św. Honoraty i Brama IV (obie znajdują się od strony ul. Powązkowskiej).